Jak dbać o bliznę po cięciu cesarskim?

W Polsce tak wiele kobiet boi się porodu – nasłuchawszy się i naczytawszy historii z porodówek – że ogromna ich liczba decyduje się na cesarskie cięcie. Czasem – mimo braku wskazań medycznych (o tym, dlaczego nie warto wybierać “cesarki na życzenie”, przeczytasz w tym artykule). W kraju odsetek cesarskich cięć jest bardzo wysoki. Podczas gdy Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization, WHO) zaleca, by kształtował się na poziomie 10%-15%, w Polsce wynosi prawie 50%. Jest to jedna z największych liczb w Europie. Dla porównania, na Islandii współczynnik ten wynosi zaledwie 14,8%,. Średnia europejska to 25%. Powody, dla których tak wiele kobiet w Polsce boi się porodu i decyduje na cesarkę, to temat na osobny artykuł (rozmowa z szefową Fundacji Rodzić po Ludzku tutaj).

Skupmy się na nieco bardziej namacalnym problemie: bliźnie po tej operacji i jej pielęgnacji. Bo, wbrew obiegowej opinii, zgodnie z którą cięcie cesarskie to zaledwie „zabieg“, jest to bardzo poważna operacja, po której kobieta potrzebuje długich tygodni, by w pełni dojść do siebie. 

Blizna po cięciu cesarskim – “pamiątka” na całe życie. 

W trakcie operacji dochodzi do przecięcia powłok skórnych, nacięcia i rozerwania tkanki podskórnej i powięzi brzucha oraz rozcięcia mięśnia macicy. Blizna po cięciu cesarskim to pamiątka po tej ingerencji w organizm, którą nosimy przez całe życie. Dlatego dobrze jest wiedzieć, jak ją pielęgnować tak, by dobrze się zagoiła i nie przysparzała później problemów. I nie chodzi tu o kwestie estetyczne, choć te też są istotne. Zdecydowanie jednak nie w takim stopniu, jak mobilizacja blizny, o której często kobietom po prostu się nie mówi. Zacznijmy jednak po kolei.

Jak długo goi się blizna po cięciu cesarskim?

Podczas cięcia cesarskiego lekarz dokonuje cięcia nad spojeniem łonowym. Tutaj powstanie blizna, kiedy skóra się zagoi. Do tego czasu upłynie kilka tygodni. Zanim to jednak nastąpi, trzeba to miejsce obserwować i odpowiednio o nie dbać. Jak podkreślają położne, taka rana, by się zagoiła, potrzebuje przede wszystkim czasu. Szwy zostaną usunięte po około tygodniu od cesarskiego cięcia – te zewnętrzne. Te, które zostały w ciele, rozpuszczą się po ok. 3-6 miesiącach. Początkowo miejsce, w którym powstanie blizna, jest wściekle czerwoną, wypukłą zwykle pręgą. Dopiero po wielu tygodniach zostanie po niej biała kreska. 

Jak pielęgnować bliznę po cięciu cesarskim?

Przed wyjściem ze szpitala pielęgniarka lub położna założy na ranę świeży opatrunek, który można zdjąć po kilku dniach, zwykle 2-3. Chodzi o dostęp powietrza do rany. W pierwszych dniach należy ją ostrożnie myć – tym samym środkiem, co zawsze – i unikać długiego moczenia. Żadnych kąpieli, tylko prysznic. Bielizna powinna być wygodna i przewiewna – sprawdzą się majtki poporodowe – te z siateczki, a później – bawełniane. Kilka razy dziennie ranę należy dezynfekować antyseptycznym środkiem i często wietrzyć. Położne zalecają, by nie depilować okolic łonowych przez kilka tygodni po operacji i nie stosować dość popularnych pasów poporodowych, które „rozleniwiają“ mięśnie brzucha. 

Mimo że pacjentki po cięciu cesarskim są szybko pionizowane, co pozwala uniknąć ryzyka wystąpienia zakrzepicy i zrostów, rekonwalescencja po takiej operacji jest długa. Warto w tym czasie wykonywać ćwiczenia oddechowe, by usprawnić pracę przepony. Zmiana pozycji z leżącej na siedzącą powinna zawsze następować przez leżenie na boku, by nie nadwyrężać tkanki brzusznej. Kiedy kichasz, kaszlesz czy się śmiejesz – przytrzymaj brzuch lub przyłóż do niego poduszkę. Dzięki temu rana nie będzie tak mocno rwała. Oczywiście nie dźwigaj żadnych przedmiotów, które ważą więcej od dziecka. Oszczędzaj się. Jak najmniej chodź po schodach.

Dlaczego potrzebujesz mobilizacji blizny po cięciu cesarskim?

Samego miejsca po nacięciu nie należy masować, dopóki rana się nie zagoi. Wtedy właśnie należy zająć się mobilizacją – po to, by uniknąć usztywnienia blizny i dalszych – bolesnych i potencjalnie niebezpiecznych – komplikacji. Nawet, jeśli blizna z wierzchu wygląda na dobrze zagojoną, wewnątrz już wcale nie musi być tak „ładnie“. Tkanki w głębi skóry mogą się zrastać, co negatywnie wpływa na elastyczność i mobilność. Masowanie blizny i skóry wokół niej pozwala uniknąć tych przykrych konsekwencji.

Rozmasowana i „dobrze opracowana“ blizna, jak mówią fizjoterapeuci, to większy komfort przy kolejnej ciąży (jeśli ją planujemy). To dlatego, że kiedy brzuch będzie rósł, ciężarna nie będzie odczuwała bólu promieniującego z blizny. To, o czym się nie mówi, to poważne konsekwencje zdrowotne, które mogą wystąpić po kilku latach po cesarskim cięciu. Jakie? Nie tylko bóle w dolnej części pleców, ale także utrata czucia w miejscu blizny, dolegliwości bólowe miednicy, obstrukcja związana z zespołem małego/ciasnego jelita oraz dyspareunia, czyli dysfunkcja seksualna, która objawia się bólem w trakcie stosunku i po nim. Co istotne, „patologiczne zrosty pooperacyjne mogą stanowić utrudnienie w zajściu w ciążę nawet u 20% pacjentek.

Kiedy zacząć mobilizować bliznę po cięciu cesarskim?

Mobilizowanie blizny można zacząć mniej więcej 4-5 tygodni po operacji. Dobrze jest skonsultować się z fizjoterapeutą uroginekologicznym, który fachowo oceni bliznę i zaleci odpowiednią metodę pracy z nią. Specjalista nauczy pacjentkę prawidłowo wykonywać masaż i autodrenaż. Można także używać dostępnych na rynku preparatów, które – poza masażem – będą dodatkowo zmiękczać tkankę. Do popularnych należą maści i żele z wyciągiem z cebuli, alantoiną i heparyną. Wiele kobiet stosuje także plastry na bazie silikonu. Stosowane regularnie są skuteczne, ponieważ zmiękczają bliznę i zmniejszają jej widoczność. Pamiętajmy jednak, że najważniejszy jest regularny masaż, by usprawnić tkanki i nie dopuścić do zesztywnienia blizny.

Bibliografia:

1. “Cesarskie Cięcia w Polsce”, rodzicpoludzku.pl, 15 maja 2019r.
2. Paulina Nowosielska, Klara Klinger, Polska bije rekordy cesarskich cięć. Jeden z najwyższych wskaźników w Europie, serwisy.gazetaprawna.pl, 19 sierpnia 2021r.
3. Alicja Misztal, “Pielęgnacja rany po cięciu cesarskim cz. I”, szpitalzelazna.pl, dostęp 1 sierpnia 2022r.
4. Jak wyżej.
5. “Mobilizacja blizny po cesarskim cięciu”, 27 listopada 2017r., fizjoterapeuty.pl.
6. Jak wyżej.