Przykre niespodzianki, którymi ciąża może Cię zaskoczyć.

Mdłości, dziwaczne zachcianki kulinarne, dodatkowe kilogramy i częste wizyty w toalecie to nie jedyne dolegliwości, z którymi muszą się zmierzyć kobiety w ciąży. Dla organizmu te 9 miesięcy to ogromne wyzwanie. A właściwie – 10 miesięcy księżycowych, czyli liczących po 28 dni (ciąża jest dłuższa, niż 9 miesięcy). Nie każda kobieta opisze ten czas jako „błogosławiony“. Chyba że za błogosławieństwo uznawać by obrzmiałe, tkliwe piersi, zgagę, wieczne parcie na pęcherz, gazy, mdłości i szereg innych dolegliwości. 

W trakcie ciąży następuje rewolucja hormonalna. Rozszalałe poziomy progesteronu, koniecznego do utrzymania ciąży i bezpiecznego rozwoju płodu, odpowiadają za nieprzyjemne ciążowe dolegliwości. Powoduje to tkliwość piersi, nasilone działanie gruczołów potowych i łojowych, przebarwienia na twarzy i ciele (tak, ciemno-brązowe sutki i brodawki oraz pionowa kreska na brzuchu to zasługa progesteronu). Mogą pojawić się też obrzęki, a zwolniony przepływ krwi może spowodować żylaki i krwawienia z nosa oraz wahania nastroju. Po porodzie zaś spadek poziomu tego hormonu jest jednym z powodów występowania depresji poporodowej.

Obraz ciąży i macierzyństwa w mediach ma niewiele wspólnego z rzeczywistością.

Choć w mediach – na szczęście – coraz więcej mówi się o trudnych stronach ciąży i macierzyństwa, wciąż dominuje cukierkowy obraz tych 9 (cóż – 10) miesięcy jako cudownego stanu oczekiwania. Jeśli zaś dyskutuje się o tym, co może kobiety zaskoczyć, mowa głównie idzie o oczywistościach: mdłościach, obrzękach, tyciu. Jednak nieprzyjemnych rzeczy jest znacznie więcej, bo życie właśnie wywraca się do góry nogami, a te zmiany zaczynają się w ciele. Mało jest informacji o często występujących hemoroidach, spadku możliwości intelektualnych czy depresji w ciąży. Pora to zmienić. 

Jedna z pierwszych pozycji książkowych na świecie, która przełamała obowiązujące tabu na temat ciąży i macierzyństwa, to „Macierzyństwo, praca na całe życie“. Książka została bestsellerem. Jej autorka Rachel Cusk pisała o ciąży i pierwszych miesiącach bycia matką jako o doświadczeniu, które przypominało obdukcję przez kosmitów. Amerykańska ekspertka i autorka kolejnego bestsellera „W oczekiwaniu na dziecko“ Heidi Murkoff mówi, że mityczny instynkt macierzyński nie istnieje. Twierdzi też: „Nie ma tak, że spływa na ciebie boska błogość, bo jesteś w ciąży. Uczysz się kochać swoje dziecko, kiedy je poznajesz. Przestańmy wierzyć w ten głupi mit, że całe to doświadczenie będzie magiczne i natychmiastowe“ ¹.

Depresja w ciąży.

Dużo kobiet w ciąży narzeka na zły nastrój, płaczliwości, zaburzenia snu i lęk.  Ginekolodzy często mówią pacjentkom, że „przejdzie im, jak urodzą“, że „w ciąży to normalne“. Jednak w niektórych przypadkach takie objawy mogą świadczyć o depresji, która występuje u ok. 10-15% wszystkich ciężarnych. W nowych standardach opieki okołoporodowej, wprowadzonych w 2019 roku, znalazły się wytyczne dotyczące badań przesiewowych kobiet w ciąży w kierunku depresji. Ciężarna dwukrotnie powinna zostać poddana takiemu badaniu. Najpierw między 11. i 14. tygodniem ciąży oraz ponownie między 33 i 37. tygodniem. Kolejne badanie powinno się odbyć do miesiąca po porodzie ². “Baby blues”, który nie mija, to niepokojący sygnał. Na wystąpienie depresji w ciąży najbardziej narażone są kobiety będące w pierwszej ciąży lub późnej, a także te, które wcześniej zmagały się z takimi zaburzeniami.

"Nasilony, przewlekły lęk niesie ze sobą wiele konsekwencji zarówno dla ciężarnej, jak i dla dziecka. Nieleczona depresja podczas ciąży skutkuje wzrostem kortyzolu we krwi matki, krwi pępowinowej i płynie owodniowym. Wzrastają stężenia interleukin prozapalnych, co może stanowić przyczynę porodu przedwczesnego, a w późniejszym okresie zaburzenia o charakterze poznawczym u dziecka. Są badania, które dowodzą, że takie niemowlęta wolniej rozwijają się psychoruchowo, później zaczynają mówić"— mówił w jednym z wywiadów prof. dr hab. n. med. Piotr Gałecki, krajowy konsultant w dziedzinie psychiatrii ³.

Depresję w ciąży można i należy leczyć – także farmakologicznie. Istnieje grupa leków, które uznane są za bezpieczne do stosowania w tym czasie. Niektóre suplementy diety (np. kwasy Omega-3) mogą także wspomagać profilaktykę depresji lub wspierać jej leczenie. Co warto suplementować w ciąży, dowiesz się z tego artykułu. 

Mózg w ciąży.

Problemy z pamięcią i koncentracją to coś, do czego przez wiele lat trudno nam się było przyznać. Nikt nie chce być tym, kto nie łapie dowcipu, musi czytać trzykrotnie ten sam akapit książki lub nie nadąża za tempem rozmowy. Wiele kobiet opisuje, że w ciąży czuły się „jak za mgłą“, spowolnione, na co nakładało się ciągłe zmęczenie. To prowadziło do osłabienia zdolności poznawczych, problemów z pamięcią i koncentracją. Cóż – to normalne. I potwierdzają to badania. Ładnie nazywany przez Amerykanów stan „pregnancy brain“ wynika nie tylko z tego, że nic nie jest ważniejsze od płodu w łonie, a cały organizm jest nastawiony na bezpieczne dostarczenie dziecka na świat. Jest spowodowany przez zmiany w mózgu. W ciąży mózg się kurczy ⁴, a zmiany, które zachodzą, pozostają w pewnym stopniu także po ciąży. W jednym z badań kobiety przed pierwszą ciążą poddano badaniu rezonansem magnetycznym, które powtórzono po porodzie. Obraz mózgu znacznie się różnił. Zmniejszył się obszar istoty szarej w mózgu, zmniejszeniu uległ także odpowiedzialny m.in. za pamięć hipokamp. Zmiany utrzymywały się 2 lata po porodzie⁵. W ciąży dosłownie tracisz głowę. I nie ma w tym nic dziwnego. 

Hemoroidy w ciąży to nie wstyd.

Ciążowe hormony sprawiają, że żyły są szczególnie delikatne. Ta wrażliwość może prowadzić do tworzenia się żylaków – które często znikają po ciąży – i hemoroidów, które są po prostu żylakami występującymi w odbycie. Powodują duży dyskomfort i ból, który jest szczególnie uciążliwy zwłaszcza w ciąży, kiedy występuje tyle innych nieprzyjemnych dolegliwości. Macica naciska na miednicę, ciśnienie krwi się podnosi, a to ma wpływ na żyły w odbycie. Hemoroidy w ciąży zdarzają się często. Złotego środka nie ma. Należy unikać długiego stania i siedzenia, jeść produkty bogate w błonnik i nosić przewiewną, bawełnianą bieliznę. Jeśli pojawi się ta dolegliwość, trzeba koniecznie powiedzieć o niej lekarzowi, który pomoże dobrać leczenie.

Czy ciąża to horror?

Czytając powyższy tekst, możesz odnieść wrażenie, że ciąża jest prawdziwą męczarnią. Na pewno jest dużym obciążeniem organizmu, zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Jednak nie wszystkie te dolegliwości występują na raz i nie zdarzają się też każdej kobiecie. Ważne jednak, by zdawać sobie sprawę z tego, że okres oczekiwania dziecka nie zawsze możesz odczuwać jako “magiczny i błogosławiony”. I to jest normalne. Lepiej wiedzieć, czego się spodziewać i odpowiednio się na to przygotować. 

A jeśli masz ochotę dowiedzieć się, jakie pozytywne ciąża może przynieść Twojemu organizmowi, zajrzyj tu.

Bibliografia:

1. Dudek A., “Heidi Murkoff: Macierzyńska miłość nie działa na autopilocie. Nie ma tak, że spływa na ciebie boska błogość, bo jesteś w ciąży”. Wysokie Obcasy, 12 grudnia 2019r.
2. “Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 16 sierpnia 2018 r. w sprawie standardu organizacyjnego opieki okołoporodowej”, Dziennik Ustaw RP, 11 września 2018r.
3. Kurzyńska E., “Na depresję może cierpieć nawet 15 proc. ciężarnych”. Puls Medycyny, 24 stycznia 2019r.
4. Oatridge A., Holdcroft A., Saeed N. i inni, “Change in brain size during and after pregnancy: study in healthy women and women with preeclampsia”. AJNR Am J Neuroradiol. 2002r.
5. Wnuk A., “How Pregnancy Changes the Brain”. BrainFacts.org, 28 lutego 2018r.