Plastikowa sukienka z recyklingu: hit czy kit?

Przeciętny Europejczyk zostawia po sobie rocznie 500 kg śmieci (przykładowo: Polak 350 kg, Duńczyk – już 700!). Polska produkuje 13 mln ton odpadów komunalnych rocznie ¹. Na wysypiskach zalegają tony śmieci, a stare ubrania stanowią ok. 6% wszystkich odpadów ² i co roku ta kwota rośnie (dla porównania wszystkie plastikowe odpady stanowią ok. 13% ³). Większość ubrań wyrzucamy, zamiast dać im drugą szansę.

Ale uważamy, że jesteśmy coraz bardziej świadomi. Segregujemy śmieci, wybieramy wielorazowe opakowania, chętnie sięgamy po produkty z napisem „eko“ czy „bio“. Nurt „zero waste“ staje się coraz popularniejszy! Zainteresował się nim także świat mody, coraz chętniej sięgając po materiały z odzysku, a my, uwiedzeni napisami „eco aware“ i „recycled“ na ubraniach, chętnie(j) je kupujemy. Z jednej strony to dobra wiadomość, bo każdy gest przybliżający nas w stronę większej świadomości ekologicznej jest cenny, ale poliester, przez ostatnie kilka dekad nazywany „cudownym materiałem“, wcale taki cudowny nie jest. Chodzi o politereftalan etylenu, czyli materiał, który powstaje na bazie ropy naftowej (PET). Co roku do produkcji poliestru zużywa się – uwaga – 70 mld beczek ropy ⁴. 

Jak poliester wpływa na środowisko i nasze zdrowie.

O szkodliwości tego rodzaju plastiku dla środowiska nie trzeba nikogo przekonywać: przy jego produkcji wydzielają się szkodliwe opary, także CO2. Taki sztuczny materiał rozkłada się około 200 lat, a w tym procesie m.in. do wody dostają się cząsteczki niezwykle szkodliwego mikroplastiku ⁵. Z tej perspektywy wydawałoby się, że jego ponowne użycie – np. do produkcji ubrań z recyklingowanego poliestru (rPET) – jest znakomitą alternatywą dla środowiska. 

Niezupełnie. Owszem, ponownie wykorzystuje się materiał, który nie jest biodegradowalny, i gdyby nie ponowne wykorzystanie, wylądowałby po prostu na wysypisku śmieci. A skoro już raz został wyprodukowany, to do jego przetworzenia nie wykorzystuje się dodatkowych zasobów ropy naftowej. Energia, która jest potrzebna do przetworzenia poliestru, jest mniejsza, niż ta niezbędna do jego wyprodukowania. I to są te dobre wiadomości. 

A teraz złe: recyklingowanego poliestru już nie da się ponownie przetworzyć. Więc ta sukienka czy bluzka, którą kupiliśmy ciesząc się, że jest „eko“, po tym, jak przestanie nam służyć, i tak trafi na wysypisko. I spędzi tam następne 200 lat. Niezbyt eko. 

Przetworzony poliester trzeba zafarbować, a przed farbowaniem – dodatkowo wybielić. To proces, w którym używa się toksycznych substancji. Dodatkowo podczas prania poliestrowych tkanin wydziela się mikroplastik. Ostatecznie trafia on do rzek i mórz ⁶. A potem – do naszych żołądków. Samo noszenie plastikowej odzieży także ma szkodliwy wpływ na nasze zdrowie, ponieważ jest źródłem toksyn ⁷. Poliester też nie wytrzymuje porównania z innymi, naturalnymi tkaninami (jak bawełna, len czy jedwab), jeśli chodzi o komfort noszenia. Nie przepuszcza powietrza, nie wchłania wilgoci, elektryzuje się, a w dotyku czuć, że jest – cóż – plastikowy. 

Czy istnieje sposób na świadomą modę?

Może więc warto wybierać wegańskie ekoskóry? To też plastik! Tak reklamowane artykuły wykonane są zwykle z PCV lub poliuretanu. Nie są eko, nie są biodegradowalne, a w ich procesie produkcji używa się toksycznych chemikaliów. 

Zamiast więc sięgać po pozornie ekologiczne alternatywy dla ubrań, warto przemyśleć zakupy i wybierać te produkty, które są uszyte z naturalnych tkanin. Bawełna jest dość kontrowersyjna, bowiem do jej produkcji używa się ogromnej ilości wody i pestycydów, ale – i tu wybór jest rzeczywisty – można sięgać po ubrania z bawełny organicznej. Czyli jakiej? Takiej, którą uprawia się ręcznie, bez chemikaliów i sztucznych nawozów w procesie uprawy i produkcji. Jest nieco droższa, ale też lepszej jakości. Taki t-shirt czy spódnica posłużą więc dłużej. Świetną alternatywą jest także len i tencel (inaczej: lyocell), czyli materiał pozyskiwany z celulozy. Te materiały, podobnie jak bawełna i tkaniny konopne, są biodegradowalne. 

No dobrze, ale jak zyskać pewność, że naprawdę kupujemy materiały ekologiczne, wyprodukowane w zrównoważony sposób? Wystarczy na metce poszukać informacji o certyfikacie. Czego szukamy? Skrótów:

• GOTS (Global Organic Textile Standard), 
• OEB (ang. Organic Exchange Blended) , 
• OCS 100%, 
• OCS BLENDED , 
• GRS (Global Recycled Standard), 
• RCS 100% (ang. Recycled Claim Standard 100%), 
• RCS BLENDED (ang. Recycled Claim Standard BLENDED). 

Zwłaszcza te pierwsze są rygorystyczne; kupując tak oznaczone produkty, mamy pewność, że dokonujemy dobrego – ekologicznego – wyboru. Ale jest i inny, tańszy sposób – zamiast kupować dodatkowe nowe ubrania, najlepiej jest dać drugie życie starym. W ten sposób nie będziemy dodatkowo napędzać industrię mody, która jest jednym z największych zanieczyszczaczy wód na planecie ⁸.

Bibliografia:

1. “Municipal waste statistics”, Eurostat, ec.europa.eu, grudzień 2021r.
2. “Textiles: Material-Specific Data”, United States Environmental Protection Agency, epa.gov, dostęp 17 stycznia 2022r.
3. Porter B., “What Really Happens to Unwanted Clothes?”. Greenamerica.org, dostęp 17 stycznia 2022r.
4. Conca J., “Making Climate Change Fashionable - The Garment Industry Takes On Global Warming”. Forbes.com, 3 grudnia 2015r.
5. Wicker A., “Why, Exactly, Is Polyester So Bad for the Environment?”. Ecocult.com
6. Young S., “The fabrics with the worst environmental impact revealed, from polyester to fur”. The Independent, 28 maja 2021r.
7. Palacios-Mateo C., van der Meer Y., Seide, G., “Analysis of the polyester clothing value chain to identify key intervention points for sustainability”. Environ Sci Eur 33, 2021r.
8. Conca J., dz.cyt.
9. Krosofsky K., “How Does Polyester Impact the Environment? Is It Eco-Friendly?”. Greenmatters.com, 11 listopada 2020r.,
10. Hirsch S., “Cactus Leather Is the Newest Eco-Friendly Fabric”.  Greenmatters.com, 6 listopada 2019r.