10 faktów o mikrobiomie, które warto wiedzieć.

Drobnoustroje kojarzono głównie z chorobami aż do początku lat 90-tych ubiegłego stulecia, kiedy to naukowcy bardziej dokładnie przyjrzeli się mikrobom, żyjącym w naszych organizmach i na naszej skórze. Obecnie mikrobiom jest coraz częściej nazywany odrębnym organem ze względu na rolę, którą drobnoustroje odgrywają w funkcjonowaniu człowieka. I to organem największym! Wszystkie mikroby w organizmie dorosłego człowieka mogą ważyć około 2-3 kg ¹. Ich głównym “siedliskiem” są jelita, ale zamieszkują całą powierzchnię naszego ciała.

Wcześniej tych lokatorów ludzkiego organizmu nazywano “florą”, ale obecnie odchodzi się od tego terminu, ponieważ “flora” to rośliny, natomiast drobnoustroje są jak najbardziej żywymi organizmami. Bardziej właściwe są określenia “mikrobiom” lub “mikrobiota”. Mikrobiota oznacza wszystkie drobnoustroje (bakterie, grzyby, wirusy i archeony), zasiedlające organizm człowieka, a mikrobiom to zbiór ich genów ². Dowiedz się, do czego są zdolne te sprytne “maluchy”.

1. To bakterie sprawiają, że my jako ludzie się od siebie aż tak bardzo różnimy.

Każdy z nas ma 99,99% wspólnych genów z innymi osobami. Natomiast skład mikrobioty w 80-90% mamy odmienny ³. Dlatego naukowcom tak ciężko jest wyznaczyć, co to jest “normalny mikrobiom”.

2. Bez bakterii nie bylibyśmy w stanie trawić jedzenia.

Drobnoustroje jelitowe wytwarzają enzymy, które trawią węglowodany złożone oraz wydobywają składniki odżywcze z tego, co zjedliśmy ⁴.

3. Różne partię naszego ciała zamieszkują różne rodzaje bakterii.

Niektóre ich rodzaje, mieszkające np. na kciukach nigdy nie przenoszą się na sąsiednie palce, ponieważ po prostu nie przeżyją w innych warunkach ⁵. Pod tym względem nasz organizm jest podobny do mapy ludności świata. Różne kraje (czyli obszary ciała) zamieszkują różne narodowości (rodzaje bakterii).

4. Różnorodność bakterii ma większe znaczenie, niż sam fakt obecności konkretnych gatunków lub szczepów.

Pod tym względem mieszkańcy krajów wysoko rozwiniętych wypadają znacznie gorzej od tradycyjnych społeczności z biedniejszych zakątków świata. Dzięki kontaktom z przyrodą i obfitością roślin w diecie tradycyjne społeczności mają bogatszy mikrobiom ⁶.

5. Na skład naszej mikrobioty najbardziej wpływa dieta i styl życia.

Skład mikrobioty zmienia się w zależności od wieku, płci, przebytych chorób i zastosowanego leczenia, a także miejsca zamieszkania. Jednak najbardziej niezawodnym narzędziem, za pomocą którego możemy wpływać na nasze bakterie, to dieta. Drobnoustroje kochają błonnik, więc najlepsze, co możemy im zaserwować, to urozmaicone potrawy pochodzenia roślinnego ⁷.

6. Skład mikrobioty jelitowej ma związek z otyłością.

U osób z nadwagą naukowcy wykrywają znacznie mniej gatunków bakterii ⁸. Badania z udziałem myszy, genetycznie predysponowanych do otyłości, dowiodły, że przeszczep mikrobioty od szczupłych gryzoni spowodował, że te z nadwagą schudły ⁹ .

7. Mikrobiota stoi na straży naszej odporności.

Zatem jest nierozerwalnie związana z chorobami autoimmunologicznymi. Naukowcy twierdzą nawet, że to właśnie dziedziczenie bakterii w rodzinie predysponuje do tych chorób, nie DNA ¹⁰.

8. Bakterie pomagają nam czuć się szczęśliwymi.

Aż 90% “hormonu szczęścia” serotoniny jest produkowane w jelitach. Bakterie wspierają ten proces, ponieważ same potrzebują serotoniny do wzrostu ¹¹. A przy okazji z jej dobrodziejstw może korzystać też człowiek.

9. Mikrobiom człowieka zaczyna się kształtować już w życiu płodowym.

Choć wcześniej uważano, że system trawienny dziecka jest jałowy w momencie narodzin. Ostatnie doniesienia naukowców wskazują na to, że w jelitach płodu są bakterie, przekazane przez matkę ¹². Dlatego przyszła mama musi zadbać o swój mikrobiom przed ciążą, żeby zapewnić dziecku najlepszy start.

10. Większości bakterii jelitowych nie da się wyhodować w laboratorium.

A to dlatego, że są to beztlenowce. Nie ma możliwości wyhodowania ich w laboratorium i zaobserwowania różnic in vitro. W związku z tym bada się je przy pomocy testów genetycznych PCR. Bakterie mogą wyglądać tak samo, ale pełnić różne funkcje w organizmie. Naukowcy szukają zatem różnic pomiędzy poszczególnymi szczepami w określonym fragmencie ich DNA ¹³.

Bibliografia:

1.  “Fast Facts About The Human Microbiome”, Centre for Ecogenetics and Environmental Health. Washington.edu, dostęp 20 grudnia 2021r.
2. “Microbiome Vs Microbiota”, fiosgenomics.com, dostęp 20 grudnia 2021r.
3. Ursell L.K., Metcalf J.L., Parfrey L.W., Knight R., “Defining the human microbiome”. Nutr Rev. 2012r.
4. Kaoutari A., Armougom F., Gordon J. i inni, “The abundance and variety of carbohydrate-active enzymes in the human gut microbiota”. Nat Rev Microbiol 2013r.
5. “Gut Check: Exploring Your Microbiome”, University of Colorado Boulder University of California San Diego. Coursera.org, dostęp 20 grudnia 2021r.
6. Obregon-Tito A., Tito R., Metcalf J. i inni, “Subsistence strategies in traditional societies distinguish gut microbiomes”. Nat Commun 2015r.
7. “Does a plant-based diet improve gut health? An interview with Hana Kahleova”, Gut Microbiota for Health, 17 czerwca 2020r.
8. “Fast Facts About The Human Microbiome”, dz. cyt.
9. “Gut Check: Exploring Your Microbiome”, dz. cyt.
10.  “Fast Facts About The Human Microbiome”, dz. cyt.
11.  Satyanarayana M., “Serotonin helps gut microbes thrive”, Chemical and Engineering News, 4 września 2019r. 
12. Lurie A. Lurie R. H., “Even the fetus has gut bacteria. Findings point to potential to improve preemie growth and immune system during high risk pregnancy”. Science Daily, 23 października 2019r. 
13. Shahi S.K., Zarei K., Guseva N.V., Mangalam A.K., “Microbiota Analysis Using Two-step PCR and Next-generation 16S rRNA Gene Sequencing”. J Vis Exp. 2019r.