Kwas foliowy przed ciążą – to warto wiedzieć.

Kwas foliowy jest najczęściej zalecanym przez lekarzy składnikiem do przyjmowania na etapie planowania ciąży. Jest krytycznie ważny dla prawidłowego rozwoju płodu w pierwszych tygodniach. Czy będzie miał dobroczynne działanie, zależy jednak od tego, czy dobrze się wchłonie. A to może być problemem, ponieważ w wielu suplementach i lekach znajduje się taka forma kwasu foliowego, której większość kobiet nie jest w stanie przyswoić. Ale o wszystkim po kolei. 

Czy brać kwas foliowy przed ciążą?

Foliany, czyli sole kwasu foliowego, są bardzo ważnym elementem diety każdego człowieka. Nie jesteśmy w stanie samodzielnie ich wytworzyć, dlatego organizm magazynuje kwas foliowy otrzymywany z żywności i suplementów. Jeśli zabraknie go w naszym jadłospisie, zapasy folianów wyczerpią się całkowicie już w ciągu 4 miesięcy ¹. 

Jednocześnie badania naukowe wskazują na to, że zawartość kwasu foliowego w warzywach (np. w brokułach) zmniejszyła się ponad dwukrotnie w ciągu ostatnich 40 lat ². To oznacza, że nawet zdrowa dieta bogata w warzywa nie zapewnia nam wystarczających ilości folianów. A kwas foliowy przed ciążą jest szczególnie ważny, zarówno dla przyszłej mamy, jak i jej dziecka. Niedobór tego składnika zwiększa ryzyko wad płodu (cewy nerwowej, serca, układu moczowego) oraz ryzyko poronień i zakrzepicy u matki ³. 

Z kolei u kobiet, które suplementują kwas foliowy przy planowaniu ciąży, zagrożenie tymi problemami się obniża. W przypadku wad cewy nerwowej płodu i związanych z tym komplikacji ciąży suplementowany kwas foliowy przed zajściem w ciążę pomaga zmniejszyć to ryzyko aż o 70% ⁴. 

Dlatego kwas foliowy dla planujących ciążę jest obowiązkową rekomendacją lekarzy i widnieje na liście zaleceń Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. A biorąc pod uwagę, że aż 60% ciąż jest nieplanowanych ⁵, suplementacja kwasem foliowym jest także uniwersalną profilaktyką dla wszystkich kobiet w wieku rozrodczym. 

Jaki kwas foliowy przed ciążą?

Żeby skorzystać ze wszystkich dobrodziejstw kwasu foliowego, musi on odpowiednio się przyswoić w naszym organizmie. Badania naukowe wskazują, że nawet 60% ludzi może mieć mutację genetyczną ⁶, która utrudnia wchłanianie zwykłego kwasu foliowego znajdującego się w wielu popularnych suplementach diety i lekach. Żeby wykorzystać ten kwas, organizm musi przeprowadzić kilka etapów transformacji, aby na koniec otrzymać postać aktywną. 

Nieprzyswojony kwas foliowy nie tylko nie pomoże nam obniżyć ryzyka wad płodu i komplikacji ciąży, lecz także może być niebezpieczny dla zdrowia. Więcej o tym, jak zwykły kwas foliowy może zaszkodzić, przeczytasz w tym artykule. 

Jeśli chcemy ominąć skomplikowany proces transformacji kwasu foliowego i zapewnić, że wchłonie się on całkowicie, warto wybrać foliany w już aktywnej postaci. Czyli w formie 5-metylotetrahydrofolianu. Najnowszą generacją tego związku dostępną na rynku jest Quatrefolic. 

Kwas foliowy przed ciążą – jaka dawka?

Polscy eksperci z Zespołu Pierwotnej Profilaktyki Wady Cewy Nerwowej rekomendują suplementację kwasu foliowego przed ciążą w dawce 400 mcg ⁷. Właśnie taka ilość folianów przyjmowanych codziennie pomaga obniżyć ryzyko wad cewy nerwowej u dziecka. Jak twierdzą naukowcy, wady te kształtują się w pierwszym miesiącu po zapłodnieniu, kiedy kobieta najczęściej jeszcze nie wie, że jest w ciąży. Niedostarczenie folianów w odpowiedniej ilości zwiększa ryzyko bezmózgowia, wodogłowia oraz przepuklin mózgu i rdzenia ⁸. Dlatego kwas foliowy przed ciążą w odpowiedniej dawce jest tak ważny. Ginekolog, androlog i lekarz medycyny anti-ageing lek. med. Mariusz Łukaszuk podkreśla, że dawka 400mcg obowiązuje przed ciążą. Natomiast kiedy kobieta się dowie o tym, że spodziewa się dziecka, trzeba będzie zwiększyć ilość przyjmowanego kwasu foliowego: 

“Jako ginekolog zalecam zacząć przyjmowanie kwasu foliowego już na etapie planowania dziecka. A kiedy ciąża już zostanie potwierdzona, proponuję zwiększenie dawki przyjmowanego kwasu foliowego z 400 do 600 µg. Zawsze też podkreślam, że warto zadbać o to, by ten kwas foliowy był dobrze przyswajalny. Czyli najlepiej, jeśli będą to aktywne foliany najnowszej IV generacji”. 

Jak długo brać kwas foliowy przed ciążą?

W tej kwestii rekomendacje różnych instytucji nieznacznie się różnią. Tak Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników w rekomendacjach dla kobiet planujących ciążę wspomina o tym, że suplementację kwasu foliowego należy zacząć co najmniej 6 tygodni przed zapłodnieniem ⁹ . Instytut Matki i Dziecka wspomina o co najmniej 4 tygodniach przed zajściem w ciążę ¹⁰. Niektóre zagraniczne towarzystwa naukowe mówią o 3 miesiącach przed zapłodnieniem. Cel tych zaleceń jest jeden – zapewnić, by na moment koncepcji organizm matki był wysycony tym składnikiem. I pod tym względem aktywna postać kwasu foliowego wypada znacznie lepiej, tłumaczył w rozmowie z nikalab ginekolog, perinatolog dr.n.med. Maciej Socha:

“Przyjmujmy suplementy zawierające aktywną postać kwasu foliowego. Nic nie jest w stanie jej zastąpić. Tylko musi być dobrze skonstruowany, bo to nie jest wyciśnięte z jakiegoś warzywa czy owocu. Tylko odpowiednio skonstruowana cząsteczka może zdziałać cuda. Aktywna postać kwasu foliowego przyjmowana nawet króciutko przed samym pomysłem na zajście w ciążę albo tuż po spodziewanej “romantycznej wpadce” to na pewno lepszy pomysł niż przyjęcie popularnych suplementów ze zwykłym kwasem foliowym“. 

W całości przeczytać rozmowę o kwasie foliowym z dr.n.med. Maciejem Sochą można pod tym linkiem. 

Czy kwas foliowy pomaga zajść w ciążę?

Niektóre kobiety przyjmują kwas foliowy, żeby zajść w ciążę szybciej. Jednak pomoc w zapłodnieniu nie jest jego zadaniem ani udowodnioną właściwością. Przyjmowanie kwasu foliowego przed zapłodnienie jest niezbędne, by wysycić organizm przyszłej mamy w ten składnik, żeby na moment zajścia w ciąże nie było niedoboru. Kiedy już zajdziesz w ciążę, kwas foliowy pomoże ją utrzymać, i to nie tylko na jej początkowym etapie. Foliany są potrzebne do kształtowania łożyska i jego prawidłowego ukrwienia. Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do obumarcia płodu ¹¹. Są i inne korzyści z suplementowania kwasu foliowego dla planujących ciążę. Wspiera on tworzenie krwi w organizmie matki i profilaktykę anemii, uczestniczy w syntezie DNA i podziale komórek ¹². Foliany mają korzystny wpływ na odporność, pomagają zwalczać stany zapalne ^13,14,15, wspomagają pracę serca ^16,17, wspierają funkcję poznawcze ^18,19 i służą pomocą w stanach ciągłego zmęczenia ²⁰. 

Jeśli jednak szukasz sposobu na to, by zwiększyć swoje szanse na zapłodnienie, zajrzyj po wskazówki do tego artykułu.

Bibliografia:

1. Agata Karowicz-Bilińska, Ewa Nowak-Markwitz, Tomasz Opala i inni, “Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie stosowania witamin i mikroelementów u kobiet planujących ciążę, ciężarnych i karmiących”, Ginekol Pol. 5/2014, 85, 395-399.
2. Erisman, Jan Willem. (2021). Nature-based agriculture for an adequate human microbiome. Organic Agriculture. 11. 10.1007/s13165-020-00304-4.
3.  Agata Karowicz-Bilińska, dz.cyt.
4. L.E. Martínez-Garza. Editorial. October - December 2016. Twenty-five years of knowledge of the prevention of neural tube defects with folic acid.
5. Zimmer M., Sieroszewski P., Oszukowski P. i inni, “Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych”. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2020r.
6. Long S. Goldblatt J., “MTHFR genetic testing: Controversy and clinical implications”. Journal of The Royal Australian College of General Practitioners, kwiecień 2016r.
7. “Program Pierwotnej Profilaktyki Wad Cewy Nerwowej”, Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Białymstoku, gov.pl, dostęp 5 lipca 2022r.
8. Zimmer M., dz.cyt. 
9. Agata Karowicz-Bilińska, dz.cyt.
10. “​​Ciąża - kwas foliowy”, Instytut Matki i Dziecka, mid.med.pl, dostęp 5 lipca 2022r.
11. Czeczot H. Kwas foliowy w fizjologii i patologii [Folic acid in physiology and pathology. Postepy Hig Med Dosw. 2008; 62: 405–419.
12. Zimmer M., dz.cyt.
13. A Dhur, P Galan, S Hercberg. Prog Food Nutr Sci. 1991;15(1-2):43-60. Folate status and the immune system.
14. Catherine J Field et al. J Nutr Biochem. 2006 Jan;17(1):37-44. Dietary folate improves age-related decreases in lymphocyte function.
15. Kathleen Mikkelsen and Vasso Apostolopoulos. Victoria University Melbourne. In book: Nutrition and Immunity (pp.103-114). Vitamin B12, Folic Acid, and the Immune System. July 2019.
16. Yuan Wang et al. Medicine (Baltimore). 2019 Sep; 98(37): e17095. Published online 2019 Sep 13. The effect of folic acid in patients with cardiovascular disease. A systematic review and meta-analysis. 
17. Tao Tian et al. Am J Med Sci. 2017 Oct;354(4):379-387. Folic Acid Supplementation for Stroke Prevention in Patients With Cardiovascular Disease.
18. Fei Ma et al.. Sci Rep. 2016; 6: 37486. Published online 2016 Nov 23. Folic acid supplementation improves cognitive function by reducing the levels of peripheral inflammatory cytokines in elderly Chinese subjects with MCI. 
19. E H Reynolds. BMJ. 2002 Jun 22; 324(7352): 1512–1515. Folic acid, ageing, depression, and dementia. 
20. W Jacobson et al. Neurology. 1993 Dec;43(12):2645-7. Serum folate and chronic fatigue syndrome.