Sprawdź, czy chrapanie zagraża Twojemu życiu.

Łącznie chrapie ok. 10 mln Polek i Polaków ¹. Częściej chrapią mężczyźni (40%), choć problem dotyczy też kobiet (20%). Tu czynnikiem zwiększającym ryzyko jest ciąża i okres menopauzalny. Liczby te rosną wraz z wiekiem – mówi Prof. Ewa Olszewska, z Kliniki Otolaryngologii UMB, autorka pierwszej w Polsce książki o chrapaniu ². Choć problem dotyczy tak dużej grupy ludzi, większość nie próbuje chrapania wyleczyć. Zaledwie 6% chrapiących sprawdzało, czy nie cierpi na bezdech senny. Jest to bardzo poważne zaburzenie snu, które, nieleczone, może doprowadzić nawet do śmierci. Z badań wynika także, że prawie wszyscy Polacy spotkali się kiedyś z chrapaniem. A co trzecia osoba boryka się z tym problemem każdej nocy ³.

Dlaczego chrapiemy?

Chrapanie nie jest przyjemne i potrafi skutecznie zakłócić nocny wypoczynek. Natężenie tego dźwięku sięga nawet 90 decybeli (odpowiednik intensywnego ruchu ulicznego). Ponadto może sygnalizować poważne problemy ze zdrowiem. Aż 1,5 mln Polaków i Polek cierpi na bezdech senny. W tej grupie występuje większe ryzyko wystąpienia udaru mózgu i zawału serca. 

Jaki jest mechanizm chrapania? Kiedy śpimy, dochodzi do zwężenia gardła. Gardziel opada i dotyka nasady języka, a do oddychania zostaje dość wąska szczelina. Powietrze, które wpada do górnych dróg oddechowych, powoduje wibracje języka i gardzieli. Wtedy, z powodu niewielkiego przepływu powietrza, pojawia się odgłos chrapania. Wśród powodów chrapania są i te związane z naszą fizjologią, jak i trybem życia. Do pierwszych zaliczają się: krzywa przegroda nosowa, obecność w nosie polipów, przerost migdałków lub nasady języka oraz języczka, nieprawidłowości w budowie podniebienia, alergie czy zmniejszone napięcie mięśni języka i gardła ⁴. Chrapanie występuje także częściej u osób, które zmagają się z nadwagą i otyłością, palą papierosy, spożywają alkohol czy leki uspokajające. Często zdarza się, że pojawia się razem z infekcją lub po intensywnym wysiłku fizycznym. 

Domowe sposoby na chrapanie.

Najbardziej skutecznym remedium na chrapanie – o ile nie jest związane z bezdechem sennym – jest zmiana stylu życia. Należy zrezygnować z papierosów i alkoholu, szczególnie przed udaniem się na spoczynek. Warto zdrowo jeść, by uniknąć ryzyka wystąpienia otyłości lub nadwagi i zwracać uwagę na pozycję, w której śpimy. Najlepiej spać na boku. 

Osoby, które walczyły z chrapaniem, polecają doszycie do piżamy elementów ( np. guzików), które będą powodowały dyskomfort w przypadku ułożenia się na plecach. Przy niezbyt dużym natężeniu dolegliwości pomocne będą olejki eteryczne. Najlepiej sprawdzą się te z lawendy, wiesiołka i rumianku. Naukowcy wzięli pod lupę także inne naturalne metody. Okazuje się, że zniwelować chrapanie może akupunktura ⁵.

Zbadać chrapanie.

O ile naturalne, domowe sposoby mogą się sprawdzić, jeśli chrapanie nie jest bardzo nasilone, to najlepiej udać się do lekarza, który znajdzie przyczynę intensywnego chrapania i postawi diagnozę. Często zleca się badanie polisomnograficzne. Lekarz monitoruje sen pacjenta, sprawdza liczbę przerw w oddychaniu, zapisuje parametry snu – przepływ powietrza, ruchy brzucha i klatki piersiowej, stężenie tlenu czy tętno.  Można także wykonać badanie EEG, EOG, by sprawdzić ruchy gałek ocznych, i EMG, by ocenić napięcie mięśniowe podczas snu.

Kiedy chrapanie zagraża życiu.

Ok. 10% osób, które chrapią, mogą mieć groźną dla życia chorobę - obturacyjny bezdech senny podczas snu (OBPS). Według definicji American Academy of Sleep Medicine bezdech to choroba z częstymi, cyklicznymi zatrzymaniami lub ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe. Przerwy w oddychaniu, które często się powtarzają i trwają 10 sekund lub dłużej, powodują niedotlenienie organizmu. To sprawia, że po przebudzeniu chorzy czują się niewyspani, rozbici, mogą cierpieć na bóle głowy. Jakość snu jest kiepska, a odpoczynkowi towarzyszy uczucie dławienia. Chory, kiedy się budzi, może być zdezorientowany i przestraszony. 

Sen przy bezdechu jest niespokojny, płytki. Z powodu niedotlenienia organizmu wzrasta ciśnienie, przyspiesza akcja serca. Ocenia się, że nieleczony bezdech, jeśli trwa 10 lat,  zwiększa ryzyko śmierci aż o ok. 40-50%. Bezdech zwiększa ryzyko wystąpienia zawału serca, zaburzeń rytmu serca i jego niewydolności. Rośnie także zagrożenie udarem. Może pojawić się lub nasilić nadciśnienie tętnicze, nadciśnienie płucne, przewlekła obturacyjna choroba płuc, a także depresja, problemy z pamięcią i koncentracją, bóle głowy, zwiększenie masy ciała, impotencja, cukrzyca typu 2 oraz zespół metaboliczny ⁶.

Sposób na bezdech.

W przypadku, gdy powodem bezdechu jest problem anatomiczny, można – choć nie u wszystkich pacjentów – przeprowadzić zabieg chirurgiczny. Jednak są też inne przyczyny bezdechu. Cudowny lek, niestety, nie istnieje. Pacjentom często zaleca się zmianę pozycji, utratę wagi, odstawienie alkoholu czy leków uspokajających. Popularnością cieszą się specjalne maski, choćby refundowane przez NFZ urządzenie CPAP (Continuous Positive Airway Pressure), które wtłacza powietrze do płuc za pomocą przylegającej do twarzy maski. Czasem pomocny jest preparat nazębny, który powoduje wysunięcie żuchwy do przodu. To z kolei pomaga odsunąć język od tylnej części gardła.

Bibliografia:

1. Gierat C., “Chrapanie najczęściej spotykanym zaburzeniem snu”, ostrzegamy.online,18 marca 2019r.
2. Więcko W., “Chrapanie nasze powszednie”, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, umb.edu.pl, 11 grudnia 2019r.
3. “Prawie 35% Polaków z przerwami w oddychaniu podczas snu”, infoscan.pl, 30 maja 2017r.
4. “Russamento: quali sono le cause?”, vitalaire.it, dostęp 11 stycznia 2022r. 
5. Freire A.O., Sugai G.C., Togeiro S.M., Mello L.E., Tufik S., “Immediate effect of acupuncture on the sleep pattern of patients with obstructive sleep apnoea”. Acupunct Med. 2010r.
6. Caples S.M., “McDowel W. A., Calero K. i inni, “Use of polysomnography and home sleep apnea tests for the longitudinal management of obstructive sleep apnea in adults: an American Academy of Sleep Medicine clinical guidance statement”, Journal of Clinical Sleep Medicine,1 czerwca 2021r.
7. “Informazioni sul Russare”, Instituto Italiano di Roncologia, roncologia.it, dostęp 11 stycznia 2022r.
8. Freire A.O., Sugai G.C., Chrispin F.S. i inni, “Treatment of moderate obstructive sleep apnea syndrome with acupuncture: a randomised, placebo-controlled pilot trial”. Sleep Med. 2007r.