Zioła, które pomogą w walce z depresją.

Dekadę temu Światowa Organizacja Zdrowia alarmowała, że depresja to 4. najgroźniejsza choroba świata. Wówczas cierpiało na nią 10% populacji, a z szacunków wynikało, że w 2020 roku będzie 2., zaraz po chorobie niedokrwiennej serca. Pesymistyczne prognozy sprawdziły się – dziś zaburzenia depresyjne, mające ogromny wpływ nie tylko na zmagające się z nimi osoby, ale także całe społeczeństwa, są już na drugim miejscu ^1,2. Z depresją często łączą się zaburzenia nerwicowe oraz zaburzenia snu, a środowisko naukowe, w poszukiwaniu skutecznych metod leczenia i wspomagania leczenia, coraz uważniej przygląda się środkom znanym od tysięcy lat – ziołom i innych roślinom uznawanym za lecznicze.

Zioła na depresję: czy są skuteczne?

Z ziół i ich właściwości korzystali już, jak można wnosić z analizy miejsc pochówków, neandertalczycy ³. Historia ziołolecznictwa towarzyszy więc historii człowieka od początku, a to, co dawniej uznawano za magiczne właściwości ziół, to po prostu działanie ich naturalnych substancji. Jak podkreślają współcześni naukowcy, zioła mają zastosowanie w zaburzeniach nastroju, bo wiele roślin zawiera związki, które „mogą wspomagać leczenie [tego schorzenia – depresji, przyp. red.], działając holistycznie na organizm pacjenta, tym bardziej, że depresja dotyczy całego organizmu, powodując dysfunkcje wielonarządowe“ ⁴. 

Badania kliniczne potwierdziły, że najskuteczniejszymi roślinami, które mogą być zarówno stosowane samodzielnie – przy lżejszych zaburzeniach – jak i uzupełniać inne formy leczenia, w tym farmakologiczne, są: 

• Bacopa monnieri (Water hyssop) – Brahmi - bakopa drobnolistna
• Crocus sativus – szafran uprawny, 
• Eleutherococcus senticosus – żeń-szeń syberyjski, 
• Griffonia simplicifolia (Griffonia) - czarna fasola afrykańska,
• Hypericum perforatum – dziurawiec zwyczajny, 
• Piper methysticum – pieprz metystynowy, 
• Rhodiola rosea – różaniec górski. 

Przyjrzyjmy się niektórym z tych roślin bardziej dokładnie. Oto jakie mają właściwości, potwierdzone badaniami klinicznymi ⁵:

Brahmi lub Jalanimba. 

Pod taką nazwą znana jest ta roślina w Indiach, stosowana jest w ajurwedzie, czyli tradycyjnym hinduskim leczeniu, od tysięcy lat. Po polsku jej nazwa brzmi “bakopa drobnolistna”. Stosuje się ją w leczeniu padaczki, bezsenności, w stanach napięcia nerwowego i jako środek pomagający w wyciszaniu stanów lękowych. Badania potwierdzają skuteczność stosowania tej rośliny i jej pochodnych w leczeniu dzieci z ADHD, rekonwalescencji po udarze, a także w padaczce.

Szafran.

Znany głównie jako droga przyprawa, nieodłączny składnik m.in. risotto alla milanese. Jednak ta roślina od stuleci wykorzystywana jest w medycynie: działa przeciwskurczowo, pomaga na trawienie, poprawia apetyt oraz nastrój. Ma działanie antydepresyjne, wyksztuśne, przeciwdrgawkowe, antynowotworowe oraz antybakteryjne. Zwiększa stężenie serotoniny i dopaminy w ośrodkowym układzie nerwowym. Z randomizowanych badań wynika, że podawanie 30 mg ekstraktu z szafranu przez sześć tygodni powoduje zmniejszenie objawów depresji w porównaniu do osób, które przez ten sam czas przyjmowały placebo.

Żeń-szeń.

Ekstrakty z tej, długo uznawanej za magiczną, rośliny stosuje się z dużym powodzeniem we wspieraniu osób z zaburzeniami depresyjnymi i/lub lękowymi, mają także działanie przeciwzapalne, odtruwające i antyoksydacyjne. Jak podaje magazyn „Psychiatria polska“, aktywność antydepresyjną ekstraktów żeń-szenia badano na szczurach.

Dziurawiec.

Wysoko na liście ziół, które wykazują działanie przeciwdepresyjne, jest także dziurawiec. Ekstrakty z tej rośliny hamują wychwyt zwrotny serotoniny i działają jak inhibitory MAO czyli na tej samej zasadzie, co leki farmakologiczne. Z badań przeprowadzonych w 1996 roku, dotyczących chorych o łagodnym i umiarkowanym stopniu depresji, wynika, iż dziurawiec jest skuteczniejszy od placebo, a jego skuteczność jest porównywalna ze środkami farmakologicznymi.

Pieprz metystynowy, czyli kava kava.

To roślina, której w Polsce długo nie wolno było posiadać, bowiem widniała w wykazie substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych. Jednak od trzech lat można ją sprowadzać legalnie z zagranicy. W przypadku tej rośliny należy zachować dużą ostrożność i skonsultować się z lekarzem przed jej zastosowaniem. Napar jest uważany skuteczny w leczeniu infekcji, bólów mięśni i tych występujących podczas miesiączki, a także bezsenności, chorób skóry i układu moczowego, od wieków stosuje się go także do leczenia zaburzeń depresyjnych i stanów lękowych. 

Poza listą powyżej, można również skorzystać z uspokajających właściwości takich roślin, jak: 

• Valeriana officinalis – kozłek lekarski, 
• Passiflora incarnata – męczennica cielista, 
• Lavandula angustifolia – lawenda wąskolistna, 
• Melisa officinalis – melisa lekarska, 
• Leonurus cardiaca – serdecznik lekarski, 
• Humulus lupulus – chmiel zwyczajny. 

Pamiętajmy jednak, że zioła są skuteczne, ale mogą też działać na szkodę jeśli są stosowane bez umiaru lub w nieodpowiedniej dawce. Tak jak leki, mają szereg przeciwwskazań, niektórych ziół nie wolno też stosować w połączeniu z leczeniem farmakologicznym. Najbezpieczniejszą opcją będzie zatem konsultacja ze specjalistą – lekarzem i/lub doświadczonym zielarzem (fitoterapeutą), któremu ufamy.

Bibliografia:

1. Liu L., Liu C., Wang Y., Wang P., Li Y., Li B., “Herbal Medicine for Anxiety, Depression and Insomnia”. Curr Neuropharmacol. 2015.
2. Muszyńska B., Łojewski M., Rojowski J. i inni, “Surowce naturalne mające znaczenie w profilaktyce i wspomagające leczenie depresji”, Psychiatr. Pol. 2015.
3.  “Study reveals Neanderthals at El Sidrón in Northern Spain had knowledge of plants’ healing qualities”, University of York, dostęp 14 grudnia 2021r.
4. Muszyńska B., dz.cyt.
5.  Wszystkie opisy właściwości i badań pochodzą z Muszyńska B., dz.cyt.