Co pomaga zajść w ciążę?

Z problemami z zajściem w ciążę co roku mierzy się ok. 1,5 mln par w naszym kraju (czyli około 20% społeczeństwa w wieku rozrodczym), podaje Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników ¹. Globalnie ten problem może dotyczyć od 10 do 15% ludzi ². Dobra wiadomość jest taka, że nie wszystkie z tych przypadków wymagają leczenia w specjalistycznych ośrodkach. Coraz więcej ekspertów i naukowców na całym świecie podkreśla wpływ naszego stylu życia na to, jak szybko możemy zostać rodzicami. Tzw. “czynniki lifestyle’owe” mają istotne znaczenie dla naszego zdrowia, a także wspomagają lub utrudniają zajście w ciążę. 

Co ułatwia zajście w ciążę? 

Jak w każdym innym przypadku, chciałoby się mieć “magiczną pigułkę”, która spełni nasze życzenia w mgnieniu oka. Jednak krótka i jednoznaczna odpowiedź na pytanie “Co brać, żeby zajść w ciąże?”, nie istnieje. Pewne jest jednak to, że organizm kobiety (choć mężczyzny też) musi być gotowy na tę ciążę, zarówno fizjologicznie, jak i psychicznie. Te sfery są ze sobą mocno związane. Wszechobecny stres prowadzi do tego, że nasz organizm funkcjonuje non-stop w trybie “walcz albo uciekaj” ³. Chroniczny stres wyciąga energię i siły ze wszystkich systemów i układów w organizmie, stopniowo nas wycieńcza na wszystkich poziomach. Mózg odbiera tę sytuację jako zagrożenie i kieruje odpowiednie sygnały do innych organów, żeby działały w trybie awaryjnym, w tym do układu rozrodczego. W takich warunkach organizm nie ma warunków dla reprodukcji, szanse na zajście w ciążę są obniżone, co potwierdzają badania naukowe ⁴. Zatem radzenie sobie ze stresem powinno być numerem 1 na check-liście przygotowania do ciąży.

Jak najszybciej zajść w ciążę – metody.

Rzecz, którą powinna zrobić kobieta z myślą o ciąży, to zapoznanie się ze swoim ciałem i jego rytmami hormonów, związanymi z cyklem miesiączkowym. To może zabrzmieć banalnie, jednak nie każda z nas potrafi wyczuć swój dzień owulacji i rozróżnić, kiedy kończy się jedna faza cyklu i zaczyna się kolejna. Podczas owulacji komórka jajowa przemieszcza się z jajnika do jajowodu. Na zapłodnienie ma od 12 do 24 godzin. Jak szybciej zajść w ciążę, mając tę wiedzę? Uprawiać seks w okresie okołoowulacyjnym. Nie musimy “trafić” koniecznie w sam moment owulacji, ponieważ plemniki mogą pozostawać aktywne w pochwie aż do 5 dni ⁵. Naukowcy także wyliczyli, że nie ma potrzeby uprawiania seksu codziennie w tzw. okresie płodnym kobiety. Wystarczy, że będziemy robić to co drugi dzień. Odsetek ciąż zarówno w pierwszym, jak i drugim przypadku, wychodzi podobny (37% i 33%) ⁶.

Aplikacje mobilne a wspomaganie zajścia w ciążę.

W ostatnich latach na popularności zyskują aplikacje mobilne, które rzekomo ułatwiają zajście w ciążę, dzięki temu, że monitorują okresy płodności kobiety. Jednak po zbadaniu 600.000 kobiet na całym świecie naukowcy doszli do wniosków, że długość cykli miesiączkowych i dni płodne zbytnio się różnią ⁷, by można było mówić o “uśrednionym” wyniku. Analiza 50 takich popularnych aplikacji także wykazała, że prognozy robione z myślą o “hipotetycznej” kobiecie nie są dokładne ⁸.

Oczywiście “zmierzyć” owulację możemy także za pomocą specjalnych testów domowego użytku lub temperatury bazalnej, którą należy sprawdzać codziennie rano, jeszcze zanim wstanie się z łóżka. Co prawda kobiety stosujące te metody przez dłuższy czas zaznaczają, że takie “wspomagacze” zajścia w ciążę często wywołują u nich dyskomfort psychiczny i zabijają romantykę. Zatem naprawdę warto poświęcić czas na obserwację sygnałów swojego organizmu (w tym śluzu pochwowego), żeby wiedzieć, kiedy otwiera nam się “okienko płodne”. Więcej o 4 fazach cyklu miesiączkowego i tym, jakie zmiany zachodzą w ciele kobiety podczas każdej z nich, można przeczytać w osobnym artykule. 

Czym jeszcze wspomóc zajście w ciążę?

Dieta.

Żeby sprowadzić na świat nowego człowieka, organizm kobiety musi posiadać do tego odpowiednie zasoby. To oznacza, że musi być dobrze odżywiony i nasycony niezbędnymi mikro- i makroskładnikami. Dieta na etapie przygotowania do ciąży powinna być bogata m.in. w:

• białko, które jest materiałem budulcowym wszystkich komórek, także płodu;
• wielonienasycone kwasy tłuszczowe, które mają korzystny wpływ na owulację i układ rozrodczy;
• złożone węglowodany i produkty roślinne, zawierające błonnik, który jest pożywką dla bakterii jelitowych oraz korzystnie oddziałuje na gospodarkę insulinową. Insulina z kolei ma wpływ na płodność, a jej prawidłowy poziom pomaga na owulację.

Więcej o diecie na etapie przygotowania do ciąży przeczytasz w tym artykule. I nie zapomnij odstawić używki, jeśli planujesz dziecko. Palenie i alkohol (już nie wspominając o narkotykach) mogą nie tylko negatywnie wpływać na płodność, lecz także powodować choroby i problemy rozwojowe u dziecka, jeśli ciąża jednak nastąpi ⁹ . 

Sen.

Wystarczająca ilość jakościowego snu także ułatwia zajście w ciążę. I choć związek może nie być tak oczywisty, istnieje wiele badań naukowych, które potwierdzają wpływ nocnego wypoczynku na układ hormonalny. 7-8 godzin snu codziennie sprzyjają prawidłowemu wydzielaniu się progesteronu, estrogenu i hormonu dojrzewania pęcherzyków w jajnikach (FSH) ¹⁰. Melatonina, hormon wydzielający się podczas snu, ma także działanie ochronne na komórki jajowe tuż przed owulacją ¹¹. Udowodniono, że kobiety które pracują na nocnych zmianach i nie mogą w tym czasie spać, mają większe ryzyko zaburzeń miesiączkowych, niepłodności i nawet poronienia ¹². Jeśli masz problem ze snem, zajrzyj tu po wskazówki, jak polepszyć jego jakość.

Prawidłowa masa ciała.

Badania naukowe wskazują na to, że osoby otyłe mają mniejsze szanse na zajście w ciążę. To samo dotyczy osób o bardzo niskiej masie ciała (niedowadze). Jak wyznaczyć, czy Twoja masa ciała nie zalicza się przypadkiem do którejś z tych kategorii? Na podstawie BMI – czyli wskaźnika masy ciała. BMI oblicza się, dzieląc masę ciała (w kilogramach) przez wzrost do kwadratu (w metrach). Istnieje też wiele kalkulatorów internetowych, które robią to automatycznie. Jeśli Twój BMI jest poniżej 18,5 lub powyżej 30 – masz mniejsze szanse na zajście w ciążę lub większe ryzyko problemów położniczych i chorób ciążowych ¹³. Jak pomóc zajść w ciążę osobom otyłym? Badania dowodzą, że zrzucenie dowolnym sposobem nawet 5-10% swojej wagi w przypadku kobiet z otyłością zwiększa ich szanse na dziecko ^14,15 .

Ruch.

Regularna aktywność fizyczna jest także jednym z filarów dbania o zdrowie integralne. Pomaga zbalansować system hormonalny, wspiera gospodarkę cukrową oraz walkę ze stresem. To wszystko ma przełożenie na układ rozrodczy i płodność ¹⁶. 

Jednak jeśli aktywność fizyczna będzie zbyt intensywna, szanse na zajście w ciążę będą się zmniejszać ¹⁷. Czyli przesadzać również nie warto. Jaki wysiłek będzie odpowiedni? Wysiłek o umiarkowanym obciążeniu. Zaleca się co najmniej 30 minut takiej aktywności fizycznej codziennie. Nie musi to być fitness. Równie dobry będzie energiczny spacer, praca w ogrodzie lub taniec. Dobrze, jeśli chociaż raz w tygodniu do tego dojdzie np. bieganie, szybka jazda na rowerze czy szybkie pływanie ¹⁸. Jeśli potrzebujesz dodatkowej inspiracji, by zacząć się więcej ruszać, zajrzyj do tego artykułu. 

Czy kwas foliowy pomaga zajść w ciążę?

Kolejna rada, którą można znaleźć praktycznie na każdej liście dla kobiet planujących dziecko, to przyjmowanie kwasu foliowego. Ale czy on rzeczywiście pomaga w zajściu w ciążę? Niestety nie, jego rola polega na czymś zupełnie innym. Kwas foliowy jest niezbędny dla rozwoju cewy nerwowej dziecka. Jest to struktura płodu, na bazie której kształtuje się jego układ nerwowy. Jeśli w organizmie matki zabraknie kwasu foliowego w odpowiedniej formie i ilości, to grozi defektem rozwoju cewy i komplikacjami ciążowymi. Innymi słowy, dziecko może być nieuleczalnie chore, a ciąża może skończyć się poronieniem. 

Kształtowanie cewy nerwowej odbywa się w ciągu pierwszych tygodni ciąży, kiedy kobieta jeszcze o niej nie wie. Zatem ważne jest, by na moment zapłodnienia w jej organizmie był wystarczający poziom kwasu foliowego. Dlatego wszystkim kobietom w wieku rozrodczym zaleca się suplementację kwasu foliowego, nawet jeśli nie starają się o ciążę. Taka suplementacja jest w stanie o 70% obniżyć ryzyko wad cewy nerwowej płodu ¹⁹. 

Problem jednak polega na tym, że nie każdy kwas foliowy zawarty w popularnych suplementach diety (także tych premium) możemy przyswoić. Nawet 60% ludzi może mieć mutację genetyczną, która utrudnia proces wchłaniania zwykłego kwasu foliowego. To oznacza, że możemy łykać tabletki z kwasem, którego nie będziemy w stanie przyswoić, a dodatkowo możemy nawet sobie tym zaszkodzić (więcej o tym przeczytasz w osobnym artykule). Wybierając suplement, warto oddać przewagę folianom – aktywnej formie kwasu foliowego, którą mogą wchłonąć wszyscy, niezależnie od mutacji genetycznych. Bardziej szczegółowo o mechanizmie działania aktywnego kwasu foliowego przeczytasz tu.

I na deser – pozycje seksualne, orgazmy, żele…

Z zajściem w ciążę wiąże się dużo mitów, np. odnośnie pozycji seksualnych, które bardziej (lub mniej) sprzyjają zapłodnieniu. Jednak na ten moment nie ma wystarczających dowodów naukowych, które potwierdzałyby, że określone pozycje ułatwiają zajście w ciążę. Nie ma poparcia w nauce także teza, iż kobieta po stosunku powinna poleżeć przez chwilę na plecach z podniesionymi nogami, żeby zwiększyć szansę na zapłodnienie ²⁰. 

Orgazm kobiecy to kolejna kwestia, której czasem przypisuje się istotne znaczenie w procesie zapłodnienia. Jednak badania naukowe, którymi dysponujemy na ten moment, nie pozwalają wnioskować, że orgazm kobiety podczas stosunku pomoże jej zajść w ciążę tego samego dnia ²¹. To, co orgazm jest w stanie zrobić – to obniżyć poziomu stresu, który z kolei rzutuje na stan układu hormonalnego ²². Żeby to obniżenie było trwałe, orgazmy musiałyby być stałą częścią rutyny kobiety starającej się o dziecko.

Natomiast lubrykant, którego para używa podczas stosunku, bezdyskusyjnie wpływa na szanse zapłodnienia. Duża część produktów dostępnych na rynku (także tych na bazie wody) zmniejsza ruchliwość plemników. Żeby ułatwić sobie zajście w ciążę, lepiej wybierać żele na bazie hydroksyetylocelulozy, doradzają eksperci Mayo Clinic ²³.

Bibliografia:

1. Kuczyński W., Kurzawa R., Oszukowski P. i inni, “Rekomendacje dotyczące diagnostyki i leczenia niepłodności – skrót”, PTGiP, 2011-2015. 
2. Sharma R, Biedenharn KR, Fedor JM, Agarwal A. Lifestyle factors and reproductive health: taking control of your fertility. Reprod Biol Endocrinol. 2013;11:66.
3. “Understanding the stress response”, Harvard Health Publishing, Harvard Medical School, 6 czerwca 2020r., health.harvard.edu.
4. Lynch, C D et al. “Preconception stress increases the risk of infertility: results from a couple-based prospective cohort study--the LIFE study.” Human reproduction (Oxford, England) vol. 29,5 (2014): 1067-75. 
5. “Fertility Window Calculator”, American Pregnancy Association, americanpregnancy.org, dostęp 23 czerwca 2022.
6. Cari Nierenberg , Sarah Wild, “How to get pregnant: Tips and facts to increase fertility”, livescience.com, December 10, 2021.
7. Bull, J.R., Rowland, S.P., Scherwitzl, E.B. et al. Real-world menstrual cycle characteristics of more than 600,000 menstrual cycles. npj Digit. Med. 2, 83 (2019).
8. Setton R, Tierney C, Tsai T. The Accuracy of Web Sites and Cellular Phone Applications in Predicting the Fertile Window. Obstet Gynecol. 2016 Jul;128(1):58-63.
9. de Angelis C, Nardone A, Garifalos F, et al. Smoke, alcohol and drug addiction and female fertility. Reprod Biol Endocrinol. 2020;18(1):21. 
10.  “4 Ways Sleep Impacts Fertility”, Center for Reproductive Medicine, ivforlando.com, dostęp 23 czerwca 2022r.
11. “Hormone melatonin improves egg quality in IVF”, Yamaguchi University Graduate School of Medicine, Japan, 15 września 2010r, news-medical.net.
12. “Women working shifts are at greater risk of miscarriage, menstrual disruption and subfertility”, European Society of Human Reproduction and Embryology, 9 lipca 2013r., sciencedaily.com.
13. “Weight and Fertility”, Reproductive Facts from the American Society of Reproductive Medicine, 2015, reproductivefacts.org.
14. Gihan Bareh, “Increase Success Getting Pregnant by Decreasing Your Weight”, 1 marca 2017r., lomalindafertility.com.
15. Jonathan D. Kort, M.D., Caitlin Winget, M.S.E., Sun H. Kim, M.D., Ruth B. Lathi, M.D. “A retrospective cohort study to evaluate the impact of meaningful weight loss on fertility outcomes in an overweight population with infertility”, Fertility and Sterility, VOLUME 101, ISSUE 5, P1400-1403, MAY 01, 2014.
16. “The Relationship Between Exercise and Fertility”, Carolinas Fertility Institute, carolinasfertilityinstitute.com, lipiec 2021.
17. Gudmundsdottir SL, Flanders WD, Augestad LB. Physical activity and fertility in women: the North-Trøndelag Health Study. Hum Reprod. 2009 Dec;24(12):3196-204. 
18. “The role of exercise in improving fertility, quality of life and emotional wellbeing”. The Fertility Society of Australia, yourfertility.org.au, 2018r.
19. L.E. Martínez-Garza. Editorial. October - December 2016. Twenty-five years of knowledge of the prevention of neural tube defects with folic acid.
20.  Cari Nierenberg , Sarah Wild, dz.cyt.
21. Talia Shirazi, “Do sex positions or orgasms affect your chances of getting pregnant? Here’s what the science says”, 21 maja 2021r., A modern fertility blog, modernfertility.com.
22. Katie Dupuis, “Do orgasms help you get pregnant?”, 22 maja 2018r., todaysparent.com. 
23. Alicja Ogle, “Trying to get pregnant? Select a lubricant that is most helpful for sperm”, Mayo Clinic Health System, 18 czerwca 2019r., mayoclinichealthsystem.org.