Dziecko nie chce jeść - co robić?

Nawet 25% rodziców małych dzieci zgłasza u lekarza problemy z jedzeniem, jednak u mniej niż  5% dzieci przyczyny tych problemów wynikają ze stanu zdrowia. Skąd ta różnica? Niestety najczęściej jej przyczynami są nieznajomość faz rozwoju dziecka, nadinterpretacja sygnałów płynących od niego oraz zamartwianie się rodziców. Mimo to “łatka” niejadka potrafi przytknąć do dziecka na wiele lat. 

Niejadek czyli kto?

Wydaje się, że określenie to pojawia się zawsze, gdy rodzic chce opowiedzieć o dziecku niespełniającym jego oczekiwań związanych z żywieniem.  Najczęściej zgłaszane przez rodziców problemy w jedzeniu to:

• słaby apetyt,
• niechęć lub lęk przed próbowaniem nowości, 
• niechęć do określonych grup lub rodzajów pokarmów, zwłaszcza warzyw, owoców, mięsa czy zup,
• domaganie się jedzenia pokarmów określonych kolorów albo marek, 
• powolne jedzenie lub odwrotnie trudność w przesiedzeniu przy stole podczas posiłku,
• zabawa jedzeniem, przytrzymywanie go w buzi.  

W każdym z tych przypadków rodzic uznaje swoje dziecko za niejadka. Jednak należy pamiętać, że problemy związane z jedzeniem często  są po prostu naturalnym stanem, który przemija. Warto także odróżniać sytuacje, gdy dziecko nie chce jeść w ogóle oraz gdy je za mało (w ocenie rodziców). Jak nakarmić małojadka przeczytasz tu. Natomiast w tym artykule zajmiemy się dziećmi, które są niechętne do jedzenia w ogóle.

“Moje dziecko nie jest zainteresowane posiłkiem”.

Trudności z karmieniem zwykle mają swój początek w zaburzonym podziale ról przy stole, obowiązującym począwszy od wprowadzania posiłków stałych do diety dziecka. Inne mają podłoże medyczne, jak choroby układowe, wady wrodzone czy choroby metaboliczne.

Opiekunowie słyszą „nie chcę”, „nie lubię”, „nie będę jadł”. Na pytania rodzica “dlaczego?”, malcowi trudno jest odpowiedzieć. Sam jeszcze nie rozumie, co jest powodem braku czerpania przyjemności z jedzenia lub niechęci do niektórych smaków czy zapachów. Pomóc może wspólna z rodzicem nauka nazywania odczuć czy emocji. Opisywanie smaku jedzenia „To jest kwaśne, nie smakują ci kwaśne potrawy?”, „To jest twarde, nie możesz sobie poradzić z gryzieniem twardych rzeczy?” 

Bywa jednak, że dziecko nie jest zainteresowane posiłkiem, bo nie chce przerywać zabawy czy innych aktywności. Takie zachowanie może mieć różne podłoże. Dziecko może nie być głodne – warto sprawdzić wówczas czy i kiedy jada przekąski. Może się nudzić, samodzielnie spożywając jedzenie, lub nie być zainteresowane nim, bo jednocześnie ma wokół siebie rozpraszacze jak telewizja, tablet, komputer, zabawki. Każda sytuacja wymaga rozpoznania i wprowadzenia adekwatnych działań. 

Dużym ułatwieniem w koncentracji na jedzeniu jest wprowadzenie “czasu na posiłek” - to prosty sygnał dla dziecka,  rozumie jakie mamy oczekiwania w stosunku do niego w danym momencie. Dzieci w wieku przedszkolnym bez problemu powinny przesiedzieć 30 minut przy stole podczas jedzenia. 

Dekalog rodzica niejadka.

Zasady prawidłowego żywienia, oparte na dowodach naukowych i wiedzy, jasno narzucają role: rodzic decyduje co będzie dziecko jadło i kiedy będzie jadło, dziecko zaś jest wystarczająco kompetentne, by decydować, ile i czy w ogóle zje. 

Początki zaburzeń biorą się z powszechnego przekonania rodziców, że tylko oni wiedzą, ile dziecko powinno zjeść. Zaburzenie na tej linii jest przyczyną frustracji dla obu stron, a trudności w jedzeniu są bardzo często jej konsekwencją. Warto zatem zadbać o kilka elementów. Oto 10 zasad zdrowego podejścia do karmienia:

1. Jak najczęściej celebrujcie posiłki wspólnie. O korzyściach, które niosą w sobie, przeczytasz w osobnym artykule.
2. Na stole niech znajdą się wszystkie produkty, lubiane i nowe dla dziecka.
3. Nie pytaj dziecka, co zje – to twoja kompetencja, ono decyduje o swoim głodzie.
4. Ureguluj pory posiłków. Wprowadź pojęcie „czasu na posiłek”.
5. Podczas posiłków pozbądźcie się rozpraszających bodźców: telefonów, telewizji, zabawek.
6. Ogranicz czas posiłku do 30 minut, kończ niezależnie od tego, ile dziecko zje.
7. Podawaj małe porcje z możliwością dokładki.
8. Nie oceniaj czy dziecko je ładnie czy brzydko. Nie komentuj wyborów, nie krytykuj tego, co i ile zjadło.
9. Zachęcaj dziecko do pomocy w kuchni.
10. Zadbaj o wygodną pozycję podczas posiłku, poduszka na siedzeniu może przyczynić się do wiercenia. 

Sygnały alarmowe.

W ponad 80% przypadków trudności w karmieniu są wynikiem czynników środowiskowych, takich jak wzmacnianie niechęci do pokarmów poprzez wycofywanie ich z menu dziecka, nieodpowiednia wielkość porcji, konsystencja posiłku niedostosowana do dziecka, karmienie siłowe i inne. Jednak jeśli mimo przyjaznego nastawienia rodzica dziecko nie wykazuje zainteresowania posiłkami, być może potrzebuje konsultacji lekarza.

Co powinno nas zaniepokoić? 

• Istotna utrata masy ciała lub brak prawidłowych dla wieku przyrostów masy ciała.
• Niedobory witamin i minerałów, np. stwierdzone przez pediatrę.
• Strach przed jedzeniem, objawy ze strony dziecka jak krzyk, płacz, odwracanie głowy,  zaciskanie ust, prowokowanie wymiotów.

Te sygnały mogą wskazywać na możliwe podłoże chorobowe, w tym choroby układu pokarmowego, nadwrażliwości, zapalenie przełyku i inne. 

Bibliografia:

Szajewska H., “Żywienie i leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży”, Kraków 2017r., wyd I.