Przetrwać 7 skoków rozwojowych i nie zwariować.

System nerwowy dziecka dojrzewa inaczej, niż ciało: skokowo. Zmiany pojawiają się nagle i często zaskakują, a dzieci w ich trakcie wymagają (jeszcze) większej uwagi. Potrzebują wtedy bliskości – mogą być marudne, płaczliwe, jeść mniej lub więcej, gorzej spać. Zwykle nie chcą rozstawać się z mamami. Każdy taki skok przynosi dużą zmianę, a kiedy proces się kończy, dziecko ma nowe umiejętności. Podczas skoków dziecko może też intensywnie rosnąć (nawet o 9mm w ciągu jednego dnia!) lub przybierać na wadze.

Skoki w pierwszym roku życia zdarzają się tak często, że rodzice mogą mieć problem z tym, żeby odróżnić je od innych problemów, np. rosnących zębów lub po prostu gorszego nastroju dziecka. Amerykańscy badacze wyróżniają 3 sygnały, które występując jednocześnie oznaczają, że dziecko przechodzi kolejny “kryzys”:

• Dziecko zaczyna spać inaczej – nagle przesypia całą noc lub co chwila się wybudza.
• Dziecko zaczyna jeść dużo więcej lub zupełnie traci apetyt. 
• Dziecko jest marudne i rozdrażnione bez szczególnego powodu, nawet przez kilka dni.

Co ciekawe, kiedy skok się zaczyna – trwa od tygodnia do kilku – rodzice często mają wrażenie, że dziecko nagle zapomniało tych umiejętności, które nabyło wcześniej. To dlatego, że ogrom bodźców może czasowo „wyłączać“ niektóre funkcje, potem jednak wszystko wraca do normy. Do tej pory dziecko głównie spało i jadło – noworodki przesypiają większość czasu, a największą atrakcją jest karmienie. Po pierwszym skoku rozwojowym to się zmienia. 

Pierwszy skok rozwojowy.

Ma zwykle miejsce, kiedy dziecko przestaje być noworodkiem, czyli po pierwszym miesiącu życia. Około 5. tygodnia poprawia się wzrok, dziecko więcej widzi, potrafi skupić się na twarzy mamy lub taty. Bardzo intensywnie odbiera wszelkie bodźce, więc warto być ostrożnie z głośnymi dźwiękami i światłem. Po tym pierwszym skoku rozwojowym maluch zaczyna się uśmiechać, słuchać z większym skupieniem i zmienia rytm drzemek i aktywności. W tym czasie dojrzewa także układ pokarmowy, dlatego lepiej trawi i mniej ulewa.

Drugi skok rozwojowy.

Następuje na przełomie 2. i 3. miesiąca życia dziecka. Wtedy zauważycie, że rozpoznaje rytmy i rytuały, odkrywa swoje ciało i zaczyna kontrolować jego ruchy, zwłaszcza kończyn, oraz bada swoje możliwości wokalne. W tym czasie uczy się także mimiki i bardzo uważnie obserwuje twarze rodziców. Próbuje podnosić główkę, macha rączkami i nóżkami, wyciąga ręce po zabawki i zaczyna gruchać. 

Trzeci i czwarty skoki rozwojowe.

Około 12 tygodnia życia dziecko zaczyna skupiać się na szczegółach, ma lepszą koordynację, umie wodzić wzrokiem za zabawką i wszystko wkłada do buzi. Zaczyna piszczeć i głużyć, umie także złapać zabawkę dwoma rączkami. Po kolejnym, czwartym skoku, dziecko będzie próbowało raczkować, przekładać zabawki z jednej ręki do drugiej, zrzucać je i reagować na swoje imię. To też moment, kiedy najlepszą zabawką staje się lustro. Dzieje się to między 14. i 19. tygodniem. 

Piąty, szósty i siódmy skoki.

Charakterystyczne dla kolejnego skoku, między 22. i 26. tygodniem, jest pojawienie się lęku separacyjnego – dziecko reaguje płaczem i niepokojem, kiedy rodzice znikają. W tym czasie zaczyna badać związki przyczynowo-skutkowe oraz coraz śmielej poznawać swoje możliwości: klaszcze w dłonie i macha rączką na pożegnanie.  Po kolejnym skoku – przedostatnim w tym okresie życia – dziecko zaczyna objawiać poczucie humoru, rozpoznaje kształty i daje odczuć, w co chce się bawić i czym zajmować. Dzieje się to między 33. i 37. tygodniem.  Ostatni etap rozwoju w pierwszym roku życia to wspinaczki, pierwsze kroki i naśladowanie wszelkich aktywności, które robią dorośli. Ma to miejsce ok. 11 miesiąca życia. 

Jak przetrwać ten ciężki okres?

No dobrze: ale jak to zrobić, żeby jak najlepiej wesprzeć dziecko, a jednocześnie nie popaść w odmęty rodzicielskiej frustracji? Odpowiedzią może być rodzicielstwo bliskości, czyli model wspierania dziecka we wzrastaniu, w którym kluczowa jest bliskość, uwaga i równowaga. 

Zasady są proste: być blisko, uważnie obserwować i słuchać, reagować na sygnały i płacz dziecka, który zawiera mnóstwo informacji. Nosić, tulić, spać razem. Nie wierzyć w złote raty „zaklinaczy dzieci“, którzy uważają, że dziecko „musi się wypłakać“ lub oferują tresurę snu. Te metody są bardzo szkodliwe dla zdrowia dziecka, więcej o tym przeczytasz w osobnym artykule. W czasie skoku rozwojowego dziecku jest trudno. Nie wie, co się dzieje, odbiera bardzo wiele bodźców, z którymi jego system nerwowy sobie nie radzi, i ostatnie, czego mu trzeba, to rodzic wierzący w tresurę. 

Najbardziej pomocne są najstarsze metody: noszenie, lulanie, w tym chustowanie – warto nauczyć się noszenia dziecka w chuście z doradczynią od chustowania. Dzieci lubią dotyk, który je uspokaja. Wiele maluchów doskonale reaguje na delikatny masaż. Niektóre dzieci uspokaja “biały szum” – dźwięk “szumisia”, suszarki czy nawet odkurzacza. Są też gotowe składanki z “białym szumem” na YouTube. Niektórym dzieciom na uspokojenie pomaga bujanie na dużej piłce lub w wózku. 

Czego na pewno nie warto robić – to planowanie wycieczek, wyjazdów lub imprez z udziałem wielu osób na te “gorące” okresy skoków. Każdy dodatkowy bodziec będzie jeszcze bardziej rozpraszał dziecko. 

Wsparciem dla rodziców będą również mądre książki: polski przewodnik „Jak zrozumieć małe dziecko“ lub książki skandynawskiego wybitnego pedagoga Jaspera Juula. 

Bibliografia:

1. Lewsley J., “Baby growth spurts”. Babycentre.co.uk, dostęp 23 grudnia 2021r.
2. Robock K., “3 signs your baby is actually going through a growth spurt”. Todaysparent.com, 1 kwietnia 2019r.
3. Radziszowska A., “Najważniejsze skoki rozwojowe w pierwszym roku życia dziecka”. Dziecisawazne.pl, dostęp 23 grudnia 2021r.