Jak odkryto testosteron? Historia zaczyna się od kogutów i eksperymentu BertholdaWyobraźcie sobie XIX-wieczne laboratorium. Nie przypomina sterylnych przestrzeni, które znamy z dzisiejszych pracowni naukowych – bliżej mu do komnaty doktora Frankensteina z powieści Mary Shelley. W podobnym miejscu Arnold Berthold, niemiecki lekarz i pionier badań nad hormonami, postanowił przeprowadzić eksperyment na kurczakach. W 1849 roku Berthold wykastrował kilka kogutów, a następnie zaobserwował, że zaczęły one tracić cechy charakterystyczne dla samców – przestały piać, ich grzebienie zwiędły, a zwierzęta stały się nieprzeciętnie osowiałe(1).Eksperyment Bertholda – jak przeszczep jąder u kogutów zmienił historię testosteronuNastępnie Berthold zdecydował się na coś, czego nie powstydziłby się wspomniany doktor Frankenstein. Wykastrowanym kogutom przeszczepił jądra z powrotem do jam brzusznych. Ku jego zdumieniu, zwierzęta odzyskały swoją werwę, a ich grzebienie nabrały kolorów i znów zaczęły rosnąć. Berthold nie wiedział jeszcze, że jego eksperyment pomoże odkryć testosteron – hormon, którego istnienie stwierdzono dopiero w pierwszej połowie XX wieku, wiele lat i wiele badań nad zwierzęcymi i ludzkimi jądrami później(1).Co wiemy o testosteronie? Wyjaśnia Carole HoovenCarole Hooven rozpoczyna tą fascynującą historyczną wycieczką do początków endokrynologii swoją książkę „T jak testosteron. Hormon, który rządzi i dzieli”. Hooven jest biolożką ewolucyjną i wykładowczynią na Uniwersytecie Harvarda, bada hormonalne mechanizmy, które kierują naszym życiem. Sięgnąłem po jej książkę, bo potrzebowałem wiarygodnej, naukowej wiedzy, która pozwoliłaby mi odnaleźć się w tym, czym ostatnio bombarduje mnie mój instagramowy algorytm.3 popularne mity o testosteronie. Co mówi nauka?Mit 1: Testosteron jest odpowiedzialny u mężczyzn za agresjęTo prawda, że testosteron może wpływać na zachowania takie jak rywalizacja czy agresja, ale nie determinuje ich całkowicie. Nasze wychowanie, środowisko i kultura mają równie duże znaczenie, co biologia. Hooven opisuje, jak zmiany poziomu testosteronu mogą wzmacniać pewne cechy, ale zawsze podkreśla, że nie działają jak przełącznik, który automatycznie zmienia ludzi w agresywnych drapieżców(2,3). Innymi słowy: testosteron może wpływać na nasze zachowania, ale koniec końców i tak to my świadomie decydujemy, czy zachowamy się agresywnie, czy nie.Mit 2: Im więcej testosteronu tym lepiej, bo testosteron równa się sukcesJeśli miałbym jednym zdaniem podsumować mądrości samozwańczych guru od testosteronu zamieszkujących krainę mediów społecznościowych, to brzmiałoby ono tak jak treść tego mitu. Świat, w którym to poziom jednego konkretnego hormonu decyduje o tym, czy odniesiemy w życiu sukces czy nie byłby urzekająco prosty – nie dziwię się, że wiele osób chciałoby w to wierzyć. Hooven pokazuje, że rzeczywistość jest trochę bardziej skomplikowana, a bardzo wysokie poziomy testosteronu mogą prowadzić do problemów zdrowotnych, takich jak choroby serca, niestabilność psychiczna czy problemy z płodnością(2,4,5).Mit 3: Testosteron poprawia nastrój i pewność siebie u każdego mężczyznyOdpowiedni poziom testosteronu ma pozytywny wpływ na zdrowie psychiczne? To prawda, ale jego sztuczne podniesienie nie gwarantuje poprawy nastroju ani wzrostu pewności siebie. Jak podkreśla Hooven, reakcje na testosteron są zróżnicowane i zależą od indywidualnych cech organizmu, receptorów hormonalnych oraz środowiska społecznego(2,6).Za co odpowiada testosteron u kobiet i mężczyzn?Testosteron odgrywa w organizmie kluczową rolę, wpływa zarówno na ciało, jak i umysł. Jest odpowiedzialny za rozwój mięśni, gęstość kości, produkcję czerwonych krwinek i zdrowie seksualne. U kobiet ma wpływ na libido, poziom energii i zdolności poznawcze(4,6,7). Jego odpowiedni poziom pomaga utrzymać dobre samopoczucie i sprawność fizyczną, co czyni go niezwykle ważnym hormonem dla obu płci.Jak naturalnie wspierać produkcję testosteronu?Autorzy publikacji na stronie Uniwersytetu Harvarda(6) zalecają:Utrzymywanie zdrowej wagi ciała. Nadmierna masa ciała, zwłaszcza w okolicy brzucha, może prowadzić do obniżenia poziomu testosteronu. Regularną aktywność fizyczną. Zwłaszcza trening siłowy, taki jak podnoszenie ciężarów, a szczególnie o umiarkowanej lub wysokiej intensywności.Dietę bogatą w kwasy Omega-3, cynk i selen. Znaleźć można je w ostrygach, nasionach dyni i orzechach brazylijskich, ale też w obu Bazach na co dzień dla mężczyzn (18-49 lat, 50+ lat) od nikalab.Ograniczenie spożycia alkoholu. Nadmierne spożycie alkoholu może zaburzać produkcję testosteronu, a dodatkowo obniżać libido i zmniejszać liczbę plemników. Rzucenie palenia. Nikotyna negatywnie wpływa na naturalną równowagę hormonalną. Zadbanie o odpowiednią ilość snu. Większość testosteronu uwalniana jest podczas snu, szczególnie w fazie REM. Ograniczenie stresu. Przewlekły stres zwiększa poziom kortyzolu, co negatywnie wpływa na produkcję testosteronu.Regularne badania i konsultacje lekarskie. Jeśli zauważysz objawy obniżonego poziomu testosteronu (np. spadek libido, zmęczenie, utrata masy mięśniowej), skonsultuj się z lekarzem.
